Θερμογένεση: Κι όμως είναι αλήθεια τον χειμώνα το σώμα μας καίει περισσότερες θερμίδες! Ο λόγος είναι ότι προσπαθεί να διατηρήσει τη θερμοκρασία του σε φυσιολογικά επίπεδα. Όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος πέφτει, το σώμα ενεργοποιεί διάφορους μηχανισμούς για να παραμείνει ζεστό.
Ένας από αυτούς είναι η θερμογένεση, δηλαδή η παραγωγή θερμότητας. Αυτό οδηγεί στην καύση επιπλέον θερμίδων, καθώς ο οργανισμός καταναλώνει ενέργεια κατά την διαδικασία της θερμογένεσης.
Η θερμογένεση διακρίνεται σε διάφορους τύπους:
- Θερμογένεση με ρίγος (Shivering thermogenesis)
Όταν το σώμα εκτίθεται σε έντονο κρύο, ενεργοποιείται o μηχανισμός της θερμογένεσης, κατά τον οποίο ακούσια σύσπαση των μυών μπορεί να προκαλέσει αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος. Αυτή η διαδικασία είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα, καθώς μπορεί να αυξήσει την κατανάλωση θερμίδων έως και πέντε φορές περισσότερο από τον βασικό μεταβολικό ρυθμό.
- Θερμογένεση χωρίς ρίγος (Non–Shivering Thermogenesis), η οποία αποτελεί το σύνολο της ενέργειας που δαπανά ένα άτομο ημερησίως.
Από ποιες παραμέτρους καθορίζεται η θερμογένεση;
Βασικός Μεταβολισμός
Το βασικό μεταβολισμό ή αλλιώς την ενεργειακή δραστηριότητα ηρεμίας (resting metabolic rate, RMR) η οποία είναι η ελάχιστη ενέργεια που δαπανάται για τη διατήρηση των ζωτικών λειτουργιών του οργανισμού σε κατάσταση ηρεμίας, όπως για παράδειγμα για τη λειτουργία της αναπνοής, τη κυκλοφορία του αίματος, τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος κ.α. Ο βασικός μεταβολισμός καλύπτει περίπου το 75% των ημερήσιων ενεργειακών δαπανών.
Τροφογενής Θερμογένεση
Η κατανάλωση τροφής οδηγεί σε αύξηση της θερμότητας και αντίστοιχα την δαπάνη ενέργειας, για τις απαιτήσεις της πέψης και της απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών. Πρωτεΐνες, λιπαρά και υδατάνθρακες συμβάλλουν διαφορετικά σε αυτή τη διαδικασία, με τις πρωτεΐνες να έχουν το μεγαλύτερο θερμογενετικό αποτέλεσμα.
Η τροφογενής θερμογένεση (diet induced thermogenesis, DIT) καλύπτει περίπου το 10-15% των ημερήσιων ενεργειακών δαπανών.
Δαπάνη κατά τη Φυσική Δραστηριότητα
Η ενεργειακή δαπάνη κατά τη φυσική δραστηριότητα (energy cost of physical activity, ECA), αφορά την παραγωγή θερμότητας έπειτα από οποιαδήποτε κίνηση του σώματος και καλύπτει περίπου το 15-30% των ημερήσιων ενεργειακών δαπανών.
Από τι εξαρτάται η θερμογένεση;
Η θερμογένεση χωρίς ρίγος η οποία καλύπτει πρακτικά το σύνολο της θερμογένεσης στον άνθρωπο, εξαρτάται από ένα πλήθος παραγόντων τόσο περιβαλλοντικών όσο και γενετικών, ορμονικών, φυσιολογικών κτλ., μερικοί από τους οποίους είναι:
1. Το σωματικό βάρος και η σύσταση του σώματος
2. Το φύλο και η ηλικία
3. Ασθένεια ή τραύμα
4. Ψυχολογικοί παράγοντες όπως το στρες
5. Φαρμακολογικές επιδράσεις
6. Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος
7. Το μέγεθος, η συχνότητα και η σύσταση των γευμάτων
8. Η ένταση της φυσικής δραστηριότητας
Έλενα Κούβδου
Κλινική Διαιτολόγος- Διατροφολόγος
Master Practitioner in Eating Disorders
Αποφ. Χαροκοπείου Παν/μιου
Ν. Πλαστήρα 12, Βούλα
Τηλ. 2155100311
Instagram: helenakouvdou_dietproject
Tik Tok: elenakouvdou_dietproject
